Fryske Akademy
Fryske Akademy (Fries)
Fryske Akademy (Nederlands)
Tresoar
Tresoar, de 'skatkeamer' fan Fryslân
Tresoar, de 'schatkamer' van Friesland
Fryske Akademy
De Fryske Akademy – oprjochte yn 1938 – is it wittenskiplik sintrum fan Fryslân.
De Akademy hâldt him dwaande mei wittenskiplik ûndersyk oangeande Fryslân en syn befolking, syn taal en kultuer yn de wiidste omfieming. De wittenskippers fan de Fryske Akademy bringe al hast 70 jier alles wat karakteristyk is foar Fryslân yn kaart. De Fryske taal, de skiednis en de mienskip binne de ûnderwerpen dêr't ûndersyk nei dien wurdt. De Akademy hat yn de jierren fan syn bestean mear as 1000 wittenskiplike boeken, tûzenen artikels en in grut tal rapporten oer dy ûnderwerpen yn it ljocht jûn.
De Akademy hâldt him dwaande mei bygelyks
- • taalkunde en leksikografy
- • it meitsjen fan wurdboeken, lykas it Wurdboek fan de Fryske taal
- • letterkunde
- • skiednis
- • nammekunde
- • histoaryske geografy
- • bestjoerskunde
- • twatalichheid en autochtoane minderheidskultueren
De Akademy hat sa'n 40 wittenskippers yn tsjinst, dy't har talizze op it dwaan fan ûndersyk en it skriuwen fan publikaasjes, en sa'n 30 stipeferlienende krêften. Fierders hat de Akademy
- • in taalburo, dêr't elk terjochte kin mei fragen oangeande de Fryske taal
- • wurkferbannen en wurkgroepen, dêr't jo aktyf oan meidwaan kinne
De Fryske taal is ien fan de wichtichste mêden fan ûndersyk fan de Fryske Akademy. De lêste jierren nimt it brûken fan it Frysk, ek yn it taalferkear fan de oerheid, gelokkich wer ta. Boppedat binne ek yn inkele gemeenten de plaknammen offisjeel yn it Frysk fêststeld. It wittenskiplike omtinken foar de Fryske taal en kultuer hat nei de oprjochting fan de Fryske Akademy yn 1938 in hege flecht nommen. Mei de produksje fan de ôfrûne 70 jier hawwe Akademy-meiwurkers Fryslân yn al syn fasetten foargoed in plak op de wittenskiplike kaart jûn.
Tûzenen publikaasjes hawwe by de Akademy harren wei fûn, mar foar in soad minsken binne de Akademy-aktiviteiten lykwols noch ûnbekend. Soe de ôfstân tusken 'wittenskip' en de Fryske mienskip te grut wêze? Soene de wittenskippers mei harren foarsichtige útspraken te wifeljend oerkomme? Is 'wittenskip' te dreech? Of bestiet der in foaroardiel dat 'it Frysk' te min te betsjutten hat. De Fryske Akademy besjocht 'it Frysk' oars, as in objekt fan ûndersyk, ûndersyk dat feiten en ferbannen boppe wetter hellet Troch ûndersyk te dwaan wurdt de kennis oer taal, skiednis en mienskip hieltyd wer fergrutte en ek op de ynternasjonale aginda pleatst.
Ut it foargeande docht bliken dat de Fryske Akademy eins in hiel iepen ynstitút is. Foar en fan Fryslân en elkenien dy't dêr niget oan hat. Oer it ûndedrsykl op de Fryske Akademy wurdt ek noch wiidweidich skreaun yn "It Beaken", it wittenskiplik tydskrift fan de Fryske Akademy. Yn "Ut de Smidte fan de Fryske Akademy" steane stikken oer alles wat mei de Akademy te krijen hat, en fansels ynformaasje oer de nijste publikaasjes. "It Beaken" en "Ut de Smidte" ferskine fjouwer kear yn 't jier.
Fryske Akademy
De Fryske Akademy – opgericht in 1938 – is het wetenschappelijk centrum voor onderzoek met betrekking tot Fryslân en zijn bevolking, zijn taal en cultuur in de meest brede zin. Het instituut is gevestigd in het Coulonhûs te Leeuwarden. De Akademy houdt zich bezig met bijvoorbeeld
- • taalkunde en lexikografie
- • het maken van woordenboeken, zoals het Wurdboek fan de Fryske taal
- • letterkunde
- • geschiedenis
- • naamkunde
- • historische geografie
- • bestuurskunde
- • tweetaligheid en authochtone minderheidsculturen
Treden wetenschappers met hun werk naar buiten, dan zult u hen niet snel kunnen betrappen op wereldschokkende uitspraken. Eerder zullen zij veel 'mitsen en maren' gebruiken, want zo werkt wetenschap. Het werk van de Akademy is echter dikwijls maatschappelijk van grote invloed. Neem bijvoorbeeld de bijdrage van de Akademy aan de status van het Fries als gelijkwaardige taal naast het Nederlands en het indrukwekkende Wurdboek fan de Fryske taal/Woordenboek der Friese taal, waarvan inmidderls 23 delen zijn verschenen. De wetenschappers van de Fryske Akademy brengen al zeventig jaar lang datgene wat kenmerkend is voor Fryslân in kaart. De Akademy heeft in de jaren van haar bestaan iets meer dan duizen boeken, duizenden artikelen en een groot aantal rapporten over die onderwerpen het licht doemn zien.
Het doel van de Fryske Akademy, zoals verwoord in de statuten, is het in stand houden van een werkgemeenschap die zich toelegt op het beoefenen van wetenschap aangaande Fryslân, het Friese volk en de Friese cultuur in de breedst mogelijke betekenis van het woord. In de loop van haar heeft de Akademy hier op diverse wijzen en met steeds verschillende accenten gestalte en inhoud aan deze doelstelling gegeven. Als we de ontwikkeling van de laatste 10 à 15 jaar beschouwen, kan vastgesteld worden, dat het accent steeds meer is kommen te liggen op professionalisering en internationalisering.
De Friese taal is één van de belangrijkste terreinen van onderzoek van de Fryske Akademy. De laatste jaren neemt het gebruik van de Friese taal, ook in het taalverkeer van de overheid, gelukkig weer toe. Bovendien zijn in enkele gemeenten de plaatsnamen officieel in het Fries vastgesteld. De wetenschappelijke aandacht voor de Friese taal en cultuur heeft met de oprichting van de Akademy in 1938 een hoge vlucht genomen. Met de productie van de afgelopen zeventig jaar hebben Akademymedewerkers Fryslân in al zijn facetten voorgoed op de wetenschappelijke kaart gezet.
Al heeft de Akademy duizenden publicaties verzorgd, voor veel mensen zijn de Akademy-aktiviteiten echter nog onbekend. Zou de afstand van 'de wetenschap' tot de Friese gemeenschap te groot zijn? Zouden de wetenschappers met hun voorzichtige uitspraken te weifelend overkomen? Is 'wetenschap' te moeilijk? Of bestaat er een vooroordeel dat 'het Fries' te weinig voorstelt? De Fryske Akademy benadert 'het Fries' anders: door gedegen onderzoek ernaar te doen, wil zij feiten en verbanden boven water halen en deze ook op de internationale onderzoeksagenda plaatsen.
Uit het voorgaande blijkt dat de Fryske Akademy eigenlijk een heel open instituut is. Voor en van Fryslân en voor en van ieder die er interesse voor heeft. Wetenschappelijke artikelen vinden hun weg o.a. in "It Beaken", het tijdschrift van de Fryske Akademy. In "Ut de Smidte fan de Fryske Akademy" staan meer algemene stukken over alles wat met de Akademy te maken heeft, met name natuurlijk ook over de nieuwste publicaties. Beide verschijnen vier keer per jaar.
TRESOAR
Tresoar is in biblioteek, in argyf en in museum yn ien. It oanbod is dêrtroch net allinnich grut, mar ek tige fariearre. Dat makket Tresoar ta in unyk stúdzje- en dokumintaasjesintrum, dêr’t fraach en oanbod fan heechweardige ynformaasje op in oersichtlike wize byinoar brocht is. It sintrum is foar elkenien tagonklik, ek fia ynternet.
Tresoar biedt har besikers goed 12 ieuwen oan ynformaasje. Fan in komplete biblioteek oant de folsleine Boargerlike Stân fan Fryslân en fan argiven fan provinsjale ynstellings oant in grut tal kaarten, printen en foto’s.
De boekekolleksje
Tresoar beheart in protte ynteressante boekekolleksjes. De klam leit dêrby op de Fryske skiednis, rjochtsskiednis, teology, filosofy, klassike âldheid en Judaïka. De basis wurdt foarme troch de boeken fan de eardere Universiteit fan Frjentsjer en it Hôf fan Fryslân. Tresoar is dêrmei in folweardige, wittenskiplike stúdzjebiblioteek.
It argyf
Yn spesjale depots bewarret Tresoar likernôch 12 kilometer argyf. Dat materiaal komt fan Fryske ryks- en provinsjale ynstellingen. Fierder wurde ek argiven fan partikulieren, lykas famyljes, bedriuwen, skriuwers en ensfh. Bewarre. Tresoar hat ek in rike samling hânskriften en manuskripten.
It museum
As museum hat Tresoar permaninte útstallings oer Piter Jelles Troelstra, Nynke van Hichtum en de skiednis fan de Fryske literatuer. Troch it jier hinne wurde wikseljende útstallings en eksposysje makke oer ûnderwerpen út de Fryske skiednis en literatuer.
Website www.tresoar.nl
De website fan Tresoar biedt de mooglikheid om sels stambeamûndersyk yn Fryslân te dwaan. Der binne nammen te finen út berte-, houliks- en dea-akten dy’t sûnt 1811 troch de gemeenten byhâlden binne.
De website fan Tresoar hat noch mear te bieden:
bio- en bibliografysk materiaal oer Fryske skriuwers, de online biblioteekkatalogus, foto’s en aansichten, de registraasje fan âlde kentekens, in digitale skatkeamer en byld- en lûdsfragminten.
Kursussen
Tresoar fersoarget geregeldwei kursussen op it mêd fan skriuwen (proaza, poëzij en lietteksten) en stambeamûndersyk. In oersjoch fan alle kursussen stiet yn de kursusfolder.
TRESOAR
Tresoar is een bibliotheek, een archief en een museum in één. Het aanbod is hierdoor niet alleen groot, maar ook bijzonder gevarieerd. Dit maakt Tresoar tot een uniek studie- en documentatiecentrum, waar vraag en aanbod van hoogwaardige informatie op een overzichtelijke wijze bij elkaar gebracht is. Het centrum is voor iedereen toegankelijk, ook via internet.
Tresoar biedt haar bezoekers ruim 12 eeuwen aan informatie. Van een complete bibliotheek tot de volledige Burgerlijke Stand van Friesland en van archieven van provinciale instellingen tot een omvangrijke hoeveelheid kaarten, prenten en foto’s.
De boekencollectie
Tresoar beheert veel interessante boekencollecties. De nadruk ligt daarbij op de Friese geschiedenis, letterkunde, rechtsgeschiedenis, Theologie, filosofie, klassieke oudheid en Judaïca. De basis wordt gevormd door de boeken van de voormalige Universiteit van Franeker en het Hof van Friesland. Tresoar is daarmee een volwaardige wetenschappelijke studiebibliotheek.
Het archief
In speciale depots bewaart Tresoar circa 12 kilometer archief. Dit materiaal komt van de Friese rijks- en provinciale instellingen. Verder worden ook archieven van particulieren, zoals families, bedrijven, schrijvers en dergelijke bewaard. Daarnaast vindt u in Tresoar een rijke verzameling handschriften en manuscripten.
Het museum
Als museum heeft Tresoar permanente tentoonstellingen over Piter Jelles Troelstra, Nynke van Hichtum en de geschiedenis van de Friese literatuur. Gedurende het hele jaar zijn er wisselende tentoonstellingen en exposities over onderwerpen uit de Friese geschiedenis en literatuur.
De website www.tresoar.nl
De website van Tresoar biedt de mogelijkheid om zelf stamboomonderzoek in Friesland te doen. Er zijn namen te vinden uit geboorte- en huwelijks- en overlijdensakten die sinds 1811 door de gemeente zijn bijgehouden.
De website van Tresoar heeft nog meer te bieden:
bio- en bibliografisch materiaal over Friese schrijvers, de online bibliotheekcatalogus, foto’s en ansichtkaarten, de registratie van oude kentekens, een digitale schatkamer en beeld- en geluidsfragmenten.
Cursussen
Tresoar verzorgt regelmatig cursussen op het gebied van het Fries schrijven (proza, poëzie en liedteksten) en stamboomonderzoek. Een overzicht van alle cursussen staat in de cursusfolder.
copyright ©